Zeka oyunları seçmeli dersi 2013- 2014 öğretim yılı itibariyle çocukların akıl yürütme becerilerini geliştirilmeleri adına müfredata girmiş seçmeli bir derstir. Zeka oyunları seçmeli dersinin faydaları,mantık ve akıl yürütme becerilerini geliştimektir.
Günümüz dünyası bilim ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak hızla değişmektedir. Günümüz dünyasında değişimin nesnesi olmak yerine öznesi olmak, bireylerin yenilik ve çözüm üretme kapasitelerinin gelişme düzeyine bağlı olarak değişmektedir. Değişime uyum sağlamakla birlikte içinde yaşanılan dünyada sürdürülebilir bir rekabet gücü oluşturmak için üretken bir değişimi hayal edebilecek, tasarlayabilecek ve yönetebilecek mental yeterlilik ve kapasitenin oluşturulması gerekmektedir. Gündelik problemlere özgün ve çeşitli çözümler üretebilmek, bir problemin birden çok çözümünün olabileceğini görmek ve çeşitli cevaplar üretebilmek, günümüzde bireyin hem kendi yaşamı hem de toplum için artı bir değer üretmesinin kaynağını oluşturmaktadır. Geçmişten günümüze insanlık adına atılan büyük adımlar, gelişmeler, buluşlar farklı zihinlerin ürünü olmuştur. Akıl yürütme, mantık ve bilişsel kapasite gibi beceriler insan ömrü boyunca geliştirilebilir nitelikte becerilerdir. Fakat bu gelişme erken yaşlarda daha kolay ve çabuk gerçekleşmektedir. Zeka oyunları seçmeli dersinin okullarda bir ders olarak okutulmasının nedeni bu öngörülere dayanmaktadır.
Zeka, kavramları kullanarak soyut ya da somut nesneler arasında ilişki kurabilme, soyut düşünme, akıl yürütme ile birlikte bu ve benzeri zihinsel işlemleri bir amaca yönelik olarak kullanabilme yetenekleri olarak tanımlanmaktadır. Einstein’ın söylediğine göre zekanın gerçek göstergesi bilgi değil, hayal gücüdür. Öğrencilere sadece bilgi vermek onların bilişsel kapasitelerinin, problem çözme becerilerinin, düşünme becerilerinin ve problem çözümlerinde çeşitli stratejiler oluşturma ve kullanma becerilerinin geliştirilmesine yetmemektedir. Zeka oyunları, öğrencilerin birtakım oyunlar ve etkinlikler ile birlikte becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir araç olarak kullanılabilmektedir. Zeka oyunları gerçek problemleri de içine alan her türlü problemin oyunlaştırılmış halidir. Dolayısıyla zeka oyunları problem çözmeyi öğretmek adına kullanılabilecek en iyi araçlardan biridir.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersini Kimler Alabilir?
Zeka oyunları seçmeli dersi Milli Eğitim Bakanlığının müfredata eklediği seçmeli bir derstir. Yani zeka oyunları dersi matematik, Türkçe gibi her öğrencinin katılmak zorunda olduğu zorunlu bir ders ya da her okulda uygulanan bir ders değildir. Zeka oyunları dersi çok sayıda oyun seti materyali gerektirmektedir. Çocukların 2- 3 yaşlarından itibaren kendi yaş düzeylerine uygun zeka oyunları oynamaları tavsiye edilirken Milli Eğitim Bakanlığı Zeka oyunları ders programı 5.- 6.- 7. ve 8. sınıflar için uygulamaya konulmuştur.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersi Müfredata Ne Zaman Girmiştir?
Zeka oyunları seçmeli dersi 2013-2014 öğretim yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı tarafından çocuklarda akıl yürütme becerilerinin geliştirilmesi amacıyla müfredata eklenmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı zeka oyunları dersinin diğer bir ismiyle akıl oyunları dersinin içeriğinin hangi oyunlardan oluştuğunu da belirtmiştir.
Eğitim sisteminin daha çok ezbere dayalı olmasından dolayı çocuklar, ders çalışmak veya ödev yapmaktan pek hoşlanmamaktadırlar. Öğrenmenin en iyi yolunun da ezberlemekten değil mantıklı bir şekilde akıl yürütmekten geçtiği bilinmektedir. Zeka oyunları da ezbere dayalı değildir. Bunlardan dolayı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından zeka oyunları dersi seçmeli ders olarak müfredata eklenmiştir.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersi Konuları Nelerdir?
Zeka oyunları seçmeli dersi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 6 farklı kategoriye ayrılmış ve her kategori altında çeşitlendirilmiş zeka oyunlarından oluşmaktadır. Bu oyunlar çocuklar için eğlendirici ve aynı zamanda eğiticidir. Zeka geliştirici oyunlar olarak bilinen ve dünya çapında en popüler olan oyunlar arasından Milli Eğitim Bakanlığı tarafından seçmeli ders olarak müfredata eklenen oyunlar aşağıda listelenmiştir.
-
Akıl Oyunları:
- Sudoku
- Bölgesel Sudoku
- Sihirli Piramit
- ABC Bağlamaca
- Apartmanlar
- Çit Oyunu
-
İşlem Oyunları:
- Kendoku
- İşlem Karalama
- İşlem Karesi
- Çarpmaca
- Kapsül
- Kakuro
- Sütun İşlem
-
Strateji Oyunları:
- Nim
- Tactix
- 4x4 Dama
- Tic- Tac- Toe
- Üç Taş
- Dokuz Taş
- Sayı Bulmaca
- Hex
-
Karma Zeka Oyunları:
- Kap Aktarma
- Kibrit Oyunları
- Nehir Geçme
- Çapa Soruları
-
Sözcük ve Mantık Oyunları:
- Sözcük Merdiveni
- Şifreler
- Kare Bulmaca
- 3- 4 Değişkenli Mantık Oyunları
- Mantık Karesi
-
Mekanik Zeka Oyunları:
- Tangram
- T- Puzzle
- Tetromino
- Pentomino
- Küp Sayma
- Şekil Oluşturma
Zeka Oyunları Seçmeli Dersinin Öğrencilere Faydaları Nelerdir?
Zeka oyunları bilişsel, sözel, fiziksel gibi birçok alanda çocuklar için faydalı olmaktadır. Zeka oyunları ile ayrıntılı bilgiler için Zeka Oyunlarıile ilgili akademik kaynaklardan yararlanılabilir. Zeka oyunları seçmeli dersinin öğrencilere faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Zihinden dört işlem yapma becerisi kazandırır.
- Akıl yürütme becerisi kazandırır.
- Problem çözme becerisini geliştirir.
- İletişim becerisini kuvvetlendirir.
- Matematiksel terimlerin kavranmasına yardımcı olur.
- Renkler ve hayvanlar gibi kavramların öğrenilmesine yardımcı olur.
- Programlı ve sistemli hareket etmeyi ve önemini öğretir.
- Hızlı ve doğru düşünme ve karar verebilme yeteneğini geliştirir.
- Öğrencilerin kendilerini ve yeteneklerini keşfetmelerine imkân verir.
- Belirli bir konuya odaklanma alışkanlığı kazandırır.
- Araştırmacı olmaya yönlendirir.
- Ezberci zihniyetten uzaklaşmayı sağlar.
- Düşünen ve sorgulayan bireylerin yetişmesini sağlar.
- Yaratıcılığı geliştirir.
- Problemler karşısında pes etmemeyi ve başarılı olmak için programlı ve disiplinli bir çalışmanın gerektiğini gösterir.
- Kuralları kavramayı ve onlara uymayı öğretir.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersini Hangi Öğretmenler Verebilir?
Seçmeli derslere MEB tarafından belirlenen öğretmenler girmektedir. Zeka oyunları seçmeli dersinin hangi öğretmenler tarafından verilebileceği Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Satranç, Hafıza Oyunları, Drama vb. zeka oyunları dersi aldığını belgelendiren öğretmenler ile içeriği ve süresi Bakanlık tarafından belirlenen eğitimleri tamamlayarak sertifika alan öğretmenler tarafından verilebilmektedir.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Zeka oyunları seçmeli dersini 5.- 6.- 7. veya 8. sınıflarda bulunan yetkinlikleri değişik düzeyde gelişmiş olan öğrenciler alabilmektedir. Aynı zamanda aynı sınıf içinde değişik yetkinlik düzeyinde olan öğrenciler de bu dersi alabilmektedir. Bundan dolayı zeka oyunları seçmeli dersinin uygulaması sırasında basamaklı öğretim yaklaşımı kullanılmaktadır.
Basamaklı öğretim yaklaşımında öğrencilerin ön öğrenme düzeylerinin, öğrenme şekillerinin, zeka düzeyleri ve düşünme sistemlerinin farklı düzeylerde olabileceği düşüncesine dayanmaktadır. Bu öğretim programı, öğretimde tek boyutlu etkinlikler gerçekleştirmenin doğru olmadığını varsayar ve öğrencilerin özelliklerini dikkate alarak hazırlanmış, zenginleştirilmiş öğrenme ortamlarının gerekliliğini öngörür. Öğretme etkinliklerinin geniş bir seçki içinde sunulması, öğrenenin kendi ilgi ve yeteneklerine göre hazırlanması dolayısıyla seçme şanslarının olması onların öğretim etkinliklerine daha istekli katılmalarını sağlayacaktır.
Basamaklı öğretim programı öğrencilere basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa giden ve bununla birlikte aşamalılık ilişkisi gösteren ve seçme hakkı veren öğrenme fırsatları sunmaktadır. Öğrenciler her basamakta kendi seçtikleri görevler kapsamında kendilerinden beklenen görev ve sorumluluklarını yerine getirirler. Bu basamaklar temel bilgi ve becerilerin kavratılmasından üst düzey düşünme becerileri edinilmesine giden bir yol izlemektedir.
Basamaklı öğretim programı üç temel aşamayı içermektedir ve bu aşamalar aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- 1. Aşama - Başlangıç Düzeyi Basamağı: Bu basamak; oyunların kurallarını öğrenmeyi, temel bilgi ve becerileri kazanmayı, başlangıç düzeyindeki basit oyunları oynamayı ve bulmacaları çözmeyi içermektedir.
- 2. Aşama - Orta Düzey Basamağı:Bu basamak; mantıksal çıkarımlarda bulunmayı, bulmacalara doğru başlangıç yapabilmeyi, strateji oyunlarında gerekli stratejileri bilip kullanmayı, orta düzeydeki oyunları oynamayı ve bulmacaları çözmeyi içermektedir.
- 3. Aşama - İleri Düzey Basamağı: Bu basamak; yaratıcı düşünme, analiz etme, kendine özgü stratejiler belirleyebilme, çıkarımlarda bulunma gibi üst düzey bilgi ve becerileri içermektedir. Bu basamak içinde yer alan gereklilikler ileri düzey oyunlar oynama, bulmacaları çözme ve başkalarının tecrübelerinden faydalanmadır.
Programın uygulanması sırasında eğitici, yukarıda bahsedilen basamaklar dahilinde öğrencilerin bireysel özelliklerini dikkate alarak hangi tür düzeyde zeka oyunları üzerinde duracakları konusunda öğrencilere yol gösterici olmaktadır. Program içerisindeki üniteler farklı oyun türleri için tasarlanmıştır. Bu oyun türleri, akıl yürütme ve işlem oyunları, sözel oyunlar, geometrik-mekanik oyunlar, hafıza oyunları, strateji oyunları ve zekâ sorularıdır. Bu başlıklar programın öğrenme alanlarını teşkil etmektedir.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersinin Amacı Nedir?
Zeka oyunları seçmeli dersinin amacı: Milli Eğitim Temel Kanununda belirtilen genel amaçlar çerçevesi kapsamında zeka oyunları dersinde öğrencilerin var olan zeka potansiyellerini tanımaları ve geliştirmeleri, karşılaştıkları günlük problemler karşısında farklı ve özgün stratejiler geliştirebilmeleri, doğru ve çabuk karar verebilmeleri, pratik ve sistemli bir düşünce yapısı geliştirebilmeleridir. Bunlarla birlikte zeka oyunları kapsamında bireysel ve grup halinde ve rekabet ortamında çalışabilme becerileri geliştirmeleri ve problem çözme becerisini elde edebilmeleri amaçlanmaktadır.
Zeka oyunları dersi ile öğrencilerin problemleri algılama ve değerlendirme kapasitelerinin geliştirilmesi, çeşitli bakış açıları kazanabilmeleri, sorunlar karşısında hızlı ve doğru karar alabilmeleri, odaklanma alışkanlığı geliştirebilmeleri ve akıl yürütme ile mantığı etkin ve aktif bir şekilde kullanma kapasitelerini geliştirmeleri sağlanmaktadır.
Öğrenciler zeka oyunlarıyla birlikte bireysel ve takım çalışmalarında kendi beceri ve potansiyellerini keşfedip geliştirebilecek ve özgüvenlerini artırabileceklerdir. Bununla birlikte başarı için gerekli olan programlı ve disiplinli çalışma alışkanlıkları kazanabilecek ve başarısızlık durumlarında pes etmeden alternatif çözümler ve stratejiler bularak tutum ve davranışlarını geliştirebileceklerdir.
Zeka Oyunları Seçmeli Dersinin Ölçme ve Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
Zeka oyunları seçmeli dersinin ölçme ve değerlendirmesinin yapılmasındaki amaç, müfredatta yer alan kazanımlarla becerilerin ilişkilendirilerek öğrencilere aktarılması ve kazandırılmasıdır. Zeka oyunları dersinde beceri gelişimi süreç temelli olarak ele alınmaktadır. Asıl önemli olan nokta not vermek değil, öğrencilerin kaydettikleri gelişmeleri gözlemlemektir.
Ölçme ve değerlendirme yöntemleri kullanılarak öğrencilerin; oyun kurallarına göre oyun oynama, oynarken eğlenme, akıl yürütme, strateji geliştirme ve mantıklı düşünme becerileri ile öz güvenlerinin ne kadar geliştiği belirlenmelidir. Bu değerlendirilme yapılırken; kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarı, gözlem, öz değerlendirme ve grup değerlendirme araçları kullanılabilmektedir.
Eğitimciler, öğretmenler yukarıda belirtilen ölçme ve değerlendirme araçlarının hepsini aynı anda kullanmak zorunda değillerdir. Bu araçlar seçilirken; sınıf mevcudu, etkinliklerin özellikleri ve süreleri göz önünde bulundurulmalıdır. Ölçme ve değerlendirme araçları doğru bir şekilde belirlendikten sonra önemli olan doğru yerde ve zamanda ayrıca işlevsel olarak kullanılmasıdır.
Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları Nelerdir?
Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları, verilen ipuçlarını doğru bir şekilde değerlendirerek ve sadece mantıksal çıkarımlar yaparak sonuca ulaşılan ve genellikle bireysel bulmaca tarzındaki oyunlardır.
Zeka oyunlarında başarılı olmak hızlı ve doğru bir şekilde akıl yürütme becerisini kullanmaya dayanmaktadır. Daha önceleri öğrenilen problem çözme yöntemleri zeka oyunlarını çözmek adına belli belirsiz bir fayda sağlasa dahi zeka oyunları dersi ezbere dayalı bir ders olmadığında akıl yürütme, sistemli problem çözme becerileri gerektirmektedir.
Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları çocukların ve yetişkinlerin zihinsel yeteneklerinin geliştirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu tür oyunlar, mantıksal ve aritmetik problemlerin oyunlaştırılmış şekli olarak da düşünülebilmektedir. Bundan dolayı Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları problem çözme ve analiz becerilerini geliştirmede en önemli araçlardan bir tanesidir.
Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları Kuralları ve Stratejileri Nelerdir?
Akıl Yürütme ve İşlem oyunlarının kuralları ve stratejilerine ait bilgiler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Mantıksal düşünmeye dayalı fikirler üretebilmek,
- Sınıflandırma becerilerini geliştirebilmek,
- Kazanılan tecrübelerden gerekli çıkarımlarda bulunabilmek,
- Akıl yürütme ve benzetim yoluyla problemlere çözümler üretebilmek,
- Tümdengelim yöntemini kullanarak gerekli problemleri çözebilmek,
- Sayıları kullanarak işlemsel stratejiler geliştirip uygulayabilmek,
- Soyut semboller ile hareket stratejileri oluşturabilmek,
- Üç boyutlu nesnelerin hareketlerini ve aralarındaki ilişkilerini kavrayabilmek,
- Üç boyutlu düşünme becerisini geliştirebilmek,
- İşlemsel ve ölçmeye dayalı tahmin becerilerini geliştirebilmektir.
Sözel Oyunlar Nelerdir?
Sözel oyunlarda oyuncuların mantıksal çıkarımlarının yanı sıra sözcük dağarcıklarından veya genel kültürlerinden faydalanabildikleri bir oyun türüdür. Bu türdeki oyunlar bireysel olarak oynanabilmekte bununla birlikte karşılıklı oyun, grup oyunu şekillerinde de faydalanılabilmektedir. Türüne bağlı olarak oyunun, problemin birden çok stratejisi veya çözümü olabilir; en iyi strateji veya çözüm, oyunu tasarlayan kişi tarafından da bilinmeyebilir.
Sözel oyun örnekleri; anagramlar, şifre oyunları, kelime bulma, kelime gruplama, kelime avı ve sözcük yerleştirme yer almaktadır. Bazı kare bulmaca türleri de bu kapsamda değerlendirilebilmektedir. Fakat bulmacanın vurguladığı şeyin analitik beceri ve kelime kurgusu üzerinden mi ya da genel kültür üzerinden mi yapıldığı ayrımı bu değerlendirmede önem taşımaktadır. Çünkü genel kültüre dayalı olan klasik kare gibi bulmaca türleri zeka oyunları kapsamına girmemektedir.
Sözel oyunlarda oyuncu sözcük dağarcığından farklı şekillerde faydalanabilir. Örneğin kelime bulma oyununda verilen harflerden anlamlı sözcükler türetmek gerekmekteyken, sözcük yerleştirme oyununda liste olarak verilmiş sözcükleri birbirleriyle uyumlu olacak şekilde bir tabloya yerleştirmek gerekmektedir. İlk örnekte sözcük bilgisi daha yoğun kullanılmaktadır. İkinci örnek ‘’Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları’’ grubuna daha yakın olmaktadır. Fakat sözcüklerin yapısı (harflerin kullanım sıklıkları, ünlü- ünsüz sıraları gibi) oyuncunun problemi çözme stratejisini belirlemede etkili olmaktadır.
Sözel Oyunları Kuralları ve Stratejileri Nelerdir?
Sözel oyunların kuralları ve stratejilerine ait bilgiler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Sözel oyunların temel kurallarını kavramak gerekmektedir.
- Kelime dağarcığını kullanarak oyuna uygun kelimeler türetmek gerekmektedir.
- Semantik stratejiler geliştirebilme yeteneği gerektirmektedir.
- Akıl yürütme becerisi gerektirmektedir.
- Problem çözme becerisi gerektirmektedir.
- Tahmin yürütme becerisi aktif olarak kullanılmalıdır.
- Sözel oyunlara özgü temel stratejileri kullanmak gerekmektedir.
- İletişim becerisi gerektirmektedir.
Geometrik-Mekanik Oyunlar Nedir?
Geometrik- Mekanik oyunlar oyuncuların geometrik düşünme yöntemlerinden, uzamsal düşünme becerisinden, el göz koordinasyonundan ve motor becerilerden faydalanılması gereken bir oyun türüdür. Akıl ve zeka oyunları içerisinde bulunan bu oyun geometrik şekillerin kullanıldığı ve parçalardan bütün oluşturma becerisi ile soyut düşünebilme becerilerinin geliştirildiği bir oyun türüdür. Bu kategorideki oyunlar bireysel bulmacalar olabileceği gibi karşılıklı oyun veya takım oyunu şeklinde de oynanabilmektedir. Oyunların çoğunda önceden üretilmiş ya da oluşturulmuş oyun gereçleri kullanılabilmektedir. Ayrıca dijital ortamlardan da faydalanılabilir. Bu tür oyunlarda sonuca ulaşmak kadar süre de önemli olmaktadır.
Geometrik- Mekanik oyunların en bilinenlerinden bazıları; tangram, polyomino, hanoi kulesi, küp sayma, şekil oluşturma, düğüm oyunları, tahta bloklar, labirentler, soma küpleri, mekanik ayırma bilmeceleri, rubik küpü, jenga, puzzle ve mikado olarak sayılabilmektedir.
Geometrik-Mekanik Oyunlar Kuralları ve Stratejileri Nelerdir?
Geometrik- Mekanik oyunların kuralları ve stratejileri aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Uzamsal beceri gerektirmektedir.
- Uzamsal görselleştirme becerisi gerektirmektedir.
- Veri analizi becerisi gerektirmektedir.
- Geometrik düşünme becerilerini geliştirmektedir.
- Oyunlarda geometrik şekil ve cisimlerin özelliklerinden yararlanılmalıdır.
- Matematiksel işlemleri gerçekleştirme becerisi gerektirmektedir.
Hafıza Oyunları Nedir?
Hafıza oyunları kısa ya da uzun dönemli hafızanın kullanılması gerektiği oyun türleridir. Hafıza oyunları bireysel oynanabilen bulmaca gibi oyunlar olabileceği gibi birden fazla kişiyle karşılıklı veya takım oyunu şeklinde de olabilmektedir. Oyun türüne göre görsel veya sözel hafıza kullanılabilmektedir. Bu kategorideki oyunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
- Eş bulma (eşleştirme): Farklı temalardaki (bitki, hayvan, sayı, manzara) resim kart setlerindeki benzer kartların eşleştirilmesi ile oynanabilen bir oyundur.
- Resim hatırlama: Farklı temalardaki (bitki, hayvan, sayı, manzara) resim kart setleri ile oynanabilen bir oyundur.
- Çiftini bulma: Farklı temalardaki (bitki, hayvan, sayı, manzara) resim kart setlerindeki çift kartları bulma oyunudur.
Hafıza Oyunları Kuralları ve Stratejileri Nelerdir?
Hafıza oyunlarının kuralları ve stratejilerine ait bilgiler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Akıl yürütme becerisi gerektirmektedir.
- Görsellerle ilgili sorulara cevap verebilme yeteneği gerektirir.
- Görsel ifadeleri hafızada tutabilme becerisi gerektirir.
- Kısa süreli hafızanın sınırları bilinmeli ve kullanılmalıdır.
- Görsellerle ilgili hikâye anlatabilme becerisi gerektirir.
- Görsel zekayı aktif kullanabilme becerisi gerektirir.
Strateji Oyunları Nedir?
Strateji oyunları, iki veya daha fazla oyuncunun birbirine karşı oynadığı, kaybeden ve kazananların bulunduğu oyun türleridir. Taraflar, birey veya takım halinde olabilirler. Oyunla ilgili bilgiler oyunun başında tüm taraflara açık olabilir. Bazılarında ise tarafların birbirlerinden gizledikleri bilgiler vardır ya da tarafların oyunun belli bir aşamasından önce öğrenemedikleri ve olasılığa dayalı faktörler de bulunabilmektedir. Oyunların çoğunda önceden üretilmiş gereçler kullanılmaktadır. Oyunlar bilgisayara karşı da oynanabilmektedir.
Strateji oyunları, basit oyunlardan oldukça karmaşık oyunlara kadar uzanan geniş bir yelpazede yer almaktadır. Tüm bilgilerin açık olduğu ve olasılık ya da tahmin faktörünün geçerli olmadığı oyunlarda dahi oyunun yapısal karmaşıklığı tam bir analiz yapmayı engelleyebilmektedir. Bu tarzdaki oyunlara klasik oyunlar denilmektedir. Bu nedenle oyuncuların strateji oluşturmalarında mantıksal çıkarımların yanı sıra sezgisel taktiklerini, kendilerinin ve başka oyuncuların deneyimlerini, oyunun değişik aşamalarındaki (açılış, oyun ortası, oyun sonu) kısa dönemli analiz ve kalıpları kullanmayı öğrenmeleri önem taşımaktadır.
Strateji oyunlarına çok sayıda örnek verilebilir. Bilginin tüm taraflara açık olduğu ve olasılık etkeninin bulunmadığı oyunlara tik- tak- to, satranç, go, othello, reversi, mangala ve dama çeşitleri örnek olarak gösterilebilir. Olasılık etkeninin bulunduğu oyunlara ise tavla örnek olarak gösterilebilir.
Strateji Oyunları Kuralları ve Faydaları Nelerdir?
Strateji oyunlarının kuralları ve faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Karar verme ve değerlendirme yapma fırsatı sunduğundan bu becerileri geliştirir.
- Stres ve kaygıyı azaltır.
- Analitik düşünmeyi öğretir.
- Etkili bir eğitim aracıdır.
- Plan yapma ve uygulama becerisini geliştirir.
- Yaratıcılığı arttırır.
- Gözlem kapasitesini artırır.
- Sosyalleşmeyi sağlar.
- Dikkat dağınıklığının azalmasında etkilidir.
- Duygusal zekayı geliştirir.
İşlem Oyunları Nedir?
İşlem oyunları, mantıksal çıkarımlarla birlikte dört işlem bilgisinin de kullanıldığı oyunlardır. Bu oyunlarda problemi çözmek ihtiyaç duyulan tüm bilgi oyununun başında verilmektedir.
Çözüm yöntemi tamamen veya büyük ölçüde açıktır. Ancak ipuçlarını hangi sırayla değerlendirmek gerektiğine karar vermek güç olabilir; doğru seçimler yapmak problemin çözme süresini kısaltılabilir, hatalı seçimler yapmak ise çözüm süresini uzatabilir veya problemi çözmeyi imkansızlaştırabilir.
Oyunu oynayan kişinin özel bir bilgiye veya donanıma sahip olduğu varsayılamaz. Problemler tek çözümlüdür.
İşlem oyunları, akıl ve zeka oyunları içerisinde olan ve gerekli işlemler gerçekleştirilerek sonuca ulaşılabilen oyun türleridir. Bu tür oyunlarda amaç gerekli işlemleri doğru ve hızlı bir şekilde gerçekleştirerek sonuca ulaşmaktır. İşlem Oyunları’ndan bazıları aşağıda listelenmiştir.
- Sudoku: İşlem becerisi gerektiren bir oyundur.
- İşlem Karesi: 1’den 9’a kadar olan rakamları sadece birer kez kullanarak ve matematiksel işlem önceliğine uyarak işlem karesinin sağında ve altında verilmiş olan eşitlikleri sağlamak amacıyla oynanan bir oyundur.
- Sayı Bulma: Dört işlem kullanılarak hedef sayıya en kısa işlem adımı ile ulaşılmaya çalışılan bir oyundur.
- Kendoku: Diğer bir adı Kenken olan Kendoku, temeli sayılara dayanan bir zeka oyunudur.
- Çit: İpuçları değerlendirilerek sonuca ulaşılmaya çalışılan bir oyundur.
- Kakuro: İşlem becerisi, aritmetik ve mantığa dayalı bir oyundur.
İşlem Oyunları Kuralları ve Stratejileri Nelerdir?
İşlem oyunları oynarken uyulması gereken kurallar ve stratejiler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- İpuçları değerlendirilmeli ve kesin bilgi veren ipuçlarına öncelik verilmelidir.
- Dört işlem becerisinin kuvvetli olması gerekmektedir.
- Verilen ipuçlarının değerlendirilerek ilerleme kaydedildiği oyunlardır.
- Deneme- yanılma yoluyla yanlış seçeneklerin elendiği oyunlardır.
- Oyuncuların kendi stratejilerini geliştirdikleri ve kullandıkları oyunlardır.
- Çok sayıda deneme- yanılma yönteminin kullanıldığı oyunlardır.
Sudoku Zeka Oyunu Nedir ve Niçin Oynanır?
En popüler Japon oyunlarından olan Sudoku, Japonca "sayılar tek olmalı" anlamına gelmektedir. Sudoku oyunu düşünme ve mantık yürütme becerisini geliştirmeye en fazla fayda sağlayan zeka oyunlarından biri olarak bilinmektedir. Bundan dolayı uzak doğuda okullarda çocuklara Sudoku oynama imkânları sunulmaktadır.
Sudoku oyunu maksimum 9 satır ve 9 sütundan oluşan bir tablodan ibarettir. Tablo aynı zamanda çeşitli alt bölgelerden oluşmaktadır. Klasik Sudoku etkinliğinde tablo 6 satır, 6 sütun ve kalın çizgiler ile belirlenmiş 2x3’lük 6 bölgeden oluşmaktadır.
Sudoku etkinliğinde amaç 1’den 6’ya olan rakamları kullanarak bütün hücreleri doldurmaktır. Ancak bir rakam her satır, her sütun ve her bölgede yalnızca 1 defa kullanılabilmektedir. Tablodaki bazı rakamlar oyunun başında verilmektedir. Sudoku oyunu oynanırken en çok dolu olan bölge, satır veya sütundan birisiyle başlanmaktadır. Seçilen bölge, sütun veya satıra hangi sayının gelip gelmeyeceğine karar verilmektedir. Sudoku oyununun kuralları şu şekilde özetlenebilmektedir; bir rakam herhangi bir sütunda yalnızca bir kez kullanılabilir, bir rakam herhangi bir satırda yalnızca bir kez kullanılabilir ve bir rakam bir bölge üzerinde yalnızca bir kez kullanılabilir.
Sudoku oyununun faydaları ve niçin oynanması gerektiği aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Üç boyutlu olarak düşünebilme yeteneğini geliştirir.
- Konsantrasyonu ve dikkati arttırır.
- Zekayı geliştirir.
- Yaratıcılığı arttırır.
- Zihni dinlendirir, stresi azaltır.
- Kuralları oldukça basit olduğundan her yaştan insana hitap eder.
- Matematik problemlerini çözme becerisini arttırır.
- Hafızayı güçlendirir.
Tik-Tak-Toe Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Tik-Tak-Toe oyunu 3x3 boyutlarında bir tahta üzerinde oynanabilen 2 kişilik bir oyundur. Oyuncular hamlelerini sırayla yapabilirler. İlk oyuncu tahtadaki boş karelerden birine
X işareti yazar. İkinci oyuncu da herhangi bir kare seçerek O işareti yazar. Bir sıradaki sütundaki ya da köşegen üzerindeki üç karede kendi seçtiği işareti oluşturabilen ilk oyuncu oyunu kazanır. Tüm kareler dolduktan sonra bu koşul yerine getirilmemişse oyun berabere biter. Kâğıt ve kalemle oynanabilen bir oyundur.
Tik-Tak-Toe oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Stratejik düşünceyi geliştirir.
- Olayları farklı pencerelerden değerlendirmeyi sağlar.
- Öngörü yeteneğini geliştirir.
- Olasılıklı düşünme becerisini geliştirir.
- Sebep- sonuç ilişkisi kurabilme yeteneğini geliştirir.
Kendoku Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Kendoku, 2004 yılında Japon matematikçi Tetsuya Miyamoto tarafından icat edilen aritmetik ve mantığa dayalı bir oyundur. Kendoku’nın diğer isimleri Kenken, Mathdoku, Calcudoku gibi isimlerdir. 3x3, 4x4, 5x5, 6x6 gibi versiyonları bulunmaktadır. Kuralları oldukça basit olduğundan her yaştan insanın oynayabileceği bir oyundur.
Bu oyunda verilen aralıktaki rakamlar her satırda ve her sütunda birer kez yer alacak şekilde diyagram doldurulmalıdır. Kalın çizgilerle belirtilen her bölgenin köşesinde sayılar bulunmaktadır. Bu sayılar o bölgelerin içindeki rakamların gösterilen matematiksel işaretle hesaplanmış değerini vermektedir. Bir bölge içinde rakam tekrar edebilmektedir. Satır- sütun kontrolü Sudoku oyunu kuralları ile aynıdır.
Kendoku oyunu aynı zamanda seçmeli derslerden olan zeka oyunları dersinin etkinliklerinden biri olan bir akıl oyunudur. Kendoku, yalnızca matematikteki dört işleme dayandığından her yaştan insanın anlayabileceği, çözebileceği ve değişik çözüm yöntemleri geliştirmek adına üzerinde düşünebileceği bir akıl oyunudur.
Kendoku oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Dikkat ve konsantrasyonu artırır.
- İpuçlarını kullanabilme yeteneği geliştirilmesini sağlar.
- Mantıksal düşünme becerisini geliştirir.
- Problem çözme becerisini geliştirir.
- Sayısal zekanın gelişimine katkıda bulunur.
- Aritmetik becerileri geliştirir.
Son Harf Kelime- Zeka Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Son Harf Kelime- Zeka oyunu en az iki kişiyle oynanabilen ve ilk başlayan oyuncunun bir kelime söylemesi ve diğer oyuncunun söylenilen kelimenin son harfiyle yeni kelime türetmesi şeklinde devam eden bir kelime türetme oyunudur. Oyunun kuralları kişiler tarafından belirlenebilir. Örneğin kelime bulmak için belirli bir zaman sınırı konulabilir. Ayrıca türetilecek kelimeler için de belli kısıtlamalar getirilebilir. Örneğin; sadece meyve- sebze grubu, sadece hayvanlar, sadece canlılar, sadece özel isimler gibi sınırlamalar getirilebilmektedir.
Bu oyun kağıt- kalem ya da herhangi bir malzeme gerektirmediğinden her yerde rahatlıkla oynanabilecek hem eğlenceli hem de eğitici bir oyundur.
Son Harf Kelime- Zeka oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Kelime dağarcığını genişletir.
- Kişilerarası iletişimi kuvvetlendirir.
- Kavram öğrenimine katkıda bulunur.
Sözcük Merdiveni Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Sözcük Merdiveni oyunu her kelimenin bir harfi değiştirilerek hedef kelimeye ulaşma oyunudur. Her satırda en fazla bir harf değiştirilebilme hakkı bulunmaktadır. Bu oyun ile Türkçe’nin zenginliği kullanılarak birçok kelime ve anlam öğrenilebilmektedir.
Sözcük Merdiveni oyununun amacı 5 harfli bir kelimenin her harfini her adımda bir kere değiştirerek ilk halinden olabildiğince farklı 5 harfli bir kelime elde etmeye çalışmaktır. Toplam adım sayımız 5 olmaktadır. Bu merdiveni oluşturabilen kişi, son kelime kendi merdiveninin ilk kelimesi olacak şekilde yeni bir merdiven sormalıdır. Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de kelimelerin özel isim olmaması gerektiğidir. Amaç yeni kelimeler keşfetmektir.
Bu oyun her yaşta oynamaya uygundur ve sahip olunan kelime hazinesini geliştirmeye katkı sağlamaktadır. Eğlendirici ve öğretici bir oyundur.
Sözcük Merdiveni oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Kelime hazinesini geliştirir.
- Düşünme becerisini geliştirir.
- Doğru ve çabuk karar verme kabiliyetini kuvvetlendirir.
Anagram Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Anagram, bir sözcüğün harflerinin yerlerinin değiştirilerek yeni kelimeler türetilmesidir. Anagram bir tür kelime oyunudur. Anagramın tarihi oldukça eskilere dayanmaktadır. Harflerin yerleri değiştirilirken önemli olan anlamlı bir kelimenin ortaya çıkmasıdır. Anagram konusunda tecrübeli olan bireylere ‘’anagrammatist’’ adı verilmektedir.
Anagramın doğuş yeri ise eski Yunanistan olarak bilinmektedir. Eski Yunan’da Dönenim de Anagramma olarak bilinen kelime günümüze Anagram şekliyle gelmiştir. Yalnızca Eski Yunan’da değil, bununla birlikte Roma döneminde de sıkça rastlanılmıştır. Anagramın her dönemde amacı insanların oyunu oynarken eğlence ve bilgilendirici vakit geçirmesidir.
Eski mitolojide Anagramma olarak geçen kelime günümüzde dilimize Anagram olarak girmiş ve bu haliyle kalmıştır. Türkçe Anagram kelimesinin anlamı ise evirmece olarak çevrilebilmektedir.
Anagramın faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir. Vücudun spora ihtiyacı olduğu gibi beynin de jimnastiğe ihtiyacı vardır. Anagram da satranç, dama benzeri oyunlar gibi beyin jimnastiği yapmaya yarayan oyunlardan biridir.
Anagram birden fazla kişiyle oynanabilmektedir. Ayrıca günümüzde birçok oyun gibi Anagram oyunu için de mobil telefonlara uygun uygulamalar geliştirilmiştir. Dijitalde oynanan Anagram oyunları benzerlikler göstermekte ve zorluk seviyesi her bölümde artmak üzere kurgulanmaktadır.
Anagramın oynanış açısından farklı çeşitleri bulunmaktadır. En çok oynananı ve popüler olanı anagram bulmaca çeşididir.
- Beyin jimnastiği yaptırır.
- Zihni geliştirir ve kuvvetlendirir.
- Düşünme yeteneğini geliştirir.
- Beynin sınırlarını zorlar.
- Anlama ve kavrama becerisini geliştirir.
Yaklaştın- Uzaklaştın Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Yaklaştın- Uzaklaştın oyununun diğer adı Sıcak- Soğuk oyunudur. Bu oyunun amacı hedefe ulaşma yolunda neler yapılması gerektiğini bilme ve strateji belirleyebilmedir.
Yaklaştın- Uzaklaştın oyunu şu şekilde oynanmaktadır: Herhangi bir nesne belirlenir. Bir ebe seçilir. Ebe seçiminden sonra, belirlenen nesne evde bir yere saklanır. Ebe nesneye yaklaştığında diğer oyuncular hep bir ağızdan "yaklaştın veya sıcak”, nesneden uzaklaştığında da ise "uzaklaştın veya soğuk” diye bağırırlar. Uzaklaştın- yaklaştın oyunu nesnenin yerini belirtmek için el çırparak da oynanabilmektedir. Ebe aranan nesneye yaklaştığında el çırpma hareketi artar, nesneden uzaklaştığında ise yavaşlar. Ebe nesneyi bulduğunda yeni ebe seçilir ve oyun bu şekilde devam eder.
Yaklaştın- uzaklaştın oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Bilişsel gelişim içerisine giren dikkat verme ve odaklanma becerilerini geliştirir.
- Bilişsel gelişim içerisine giren dikkat edilen durumun açıklanabilmesi becerisini geliştirir.
- Motor gelişim içerisine giren yönergeler doğrultusunda hareket etme becerisini geliştirir.
Tangram Oyunu Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Tangram oyunu hakkında çok az bilgiye rastlanmaktadır. Bir rivayete göre Tangram Tan adında bir adamın kırık porselen parçalarını tesadüfen birleştirilmesiyle bulunmuştur. Asya’da buna ‘’Erdemin 7 parçası’’ adı verilmiştir.
Tangram düz seramik 5 üçgen, 1 kare ve 1 paralel kenardan oluşmaktadır. Bu geometrik şekillerin sonsuz birleşimi ile sayısız figürler üretilebilmektedir. Tangram eğlence, eğitim ve matematik aracı olarak kullanılmaktadır. Pisagor teoreminin tangram yardımıyla bulunduğu söylenmektedir. Tangramlar; şekil, uzamsal ilişki, kesirler, alan, çevre ve yüzde gibi kavramların öğretilmesi adına kullanılabilir bir araçtır.
Tangram oyunu, ikişer adet büyük ve küçük, birer adet orta boy üçgen ve kare ile birlikte bir adet paralel kenardan oluşan yedi geometrik şekil ile oynanan bir oyundur. Şekiller 45 derecelik açılarla döndürülmek suretiyle, başta harfler, sayılar, hayvan figürleri olmak üzere yüzlerce şekil oluşturmak mümkündür.
Tangram, çok eski bir Çin bulmacasıdır. Çin’de bile gerçek yaşı tam olarak bilinmeyen Tangram oyunu, özellikle Ming hanedanı tarafından çok rağbet gören yaratıcı bir zeka oyunu olarak bilinmekteydi. Oyunun Çince adı Türkçe’ye ‘’Yedi Parçalı Akıl Oyunu’’ veya ‘’Bilgelik Oyunu’’ olarak çevrilebilmektedir. Tangram’da amaç yedi farklı geometrik şekil kullanarak birbirinden farklı bütünler oluşturmaktır.
Tangram oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Geometri ile ilgili olumlu düşünceler geliştirilmesini sağlar.
- Dikkat eksikliği tedavisine yardımcı olur.
- Unutkanlık ve algılama güçlüğü için faydalı bir beyin egzersizidir.
- Tümevarım ve problem çözme becerisini geliştirir.
- Yön- mekan becerilerini geliştirir.
- Uzamsal görselleştirme becerileri edindirir.
- El- göz koordinasyonu kurmaya yardımcı olur.
- Çevre ve alan kavramlarını geliştirir.
- Geometrik- mekanik oyunlarla ilgili temel stratejileri kullanabilmeyi sağlar.
- Mantıksal düşünme becerisini artırır.
- Dikkat ve konsantrasyonu artırır.
- Hızlı düşünme becerisini geliştirir.
- Taktik geliştirme yeteneğini artırır.
- Soyut düşünme yeteneği gelişir.
- Hayal gücüne yardımcı olur.
- Doğru karar vermeyi, sabırlı olmayı ve zamanı iyi kullanmayı öğretir.
Zeka Oyunları Dersine Yardımcı Olacak Oyunlar Nelerdir?
Zeka oyunları dersine yardımcı olacak oyunlar aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.