Çocuk gelişimi çocukların psikolojik, biyolojik ve duygusal değişikliklerini içeren eğitimi, denetimi ve bakımıdır. Çocukluk; erken çocukluk, orta çocukluk ve ergenlik olmak üzere üç evreye ayrılmaktadır. Çocukluktaki gelişim dönemleri; yeni doğan (0- 4 hafta arası), bebeklik (4 hafta- 1 yaş arası), yeni yürüyen çocuk (12 ay- 24 ay arası), okul öncesi (2- 5 yaş arası), okul çağındaki çocuk (6- 13 yaş arası), ergenlik (14- 19 yaş arası) olarak belirlenmiştir. Çocuk gelişimi eğitimi çocukların bir toplulukta kendilerini daha rahat ifade edebilmeleri açısından faydalı bir eğitimdir. Çocuk gelişimi eğitiminin faydaları genel olarak; grup içi çalışma, paylaşım yapma ve arkadaşlar arası nasıl diyalog kurulması gerektiğini öğrenme olarak söylenebilmektedir.
1600 yılında yaşamın farklı ve özel bir bölümü olarak çocukluk kavramı gelişmeye başlamıştır. 19. Yüzyıla gelindiğinde eğitimciler ve ahlakçılar çocuğun ahlak gelişiminin ve davranışının güçlü bir biçimde yönlendirilmesini ve eğitilmesini savunmuşlardır. Bir ‘’çocukluk dünyası’’ yaratılmış ve hala gelişmektedir.
Çocuk gelişimi alanı görece yeni bir kökene sahiptir ve çok disiplinlidir. Psikolojinin üç büyük dalından (deneysel, psikanalitik ve klinik psikoloji) türemiştir. Tıp, biyoloji, antropoloji, sosyoloji ve eğitimin de içinde olduğu diğer çeşitli disiplinlerden gelen araştırmalara da büyük ölçüde dayanmaktadır. Ayrıca sosyal çalışma, eğitim ve tıp gibi uygulamalı alanlarla her zaman çok yakın bağları olmuştur.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra çocuk araştırmalarında görülen patlama İkinci Dünya Savaşı ile yavaşlamış fakat savaştan sonra yeniden başlamış ve o tarihten beri sürüp gitmektedir. 1960’lar normatif verilerin sorgulanmasını getirmiş ve daha incelmiş deneysel istatistiksel yöntemler eşliğinde süreç yönelimli araştırmalara bir eğilim başlatmıştır. 1970’ler gitgide daha incelmiş araştırma yöntemleri yanında doğal gözleme bir dönüş getirmiş ve çocuğun doğal çevrelerinde deneyler yapmaya doğru bir eğilim başlatmıştır.
Çocuk Gelişimi Nasıldır? Nasıl Olmalıdır?
Bebeğe karşı duyarlılık 1500’lü yılların sonlarında gelişmeye başlamıştır. Yetişkinler, çocuklara artık kişiliksiz bir varlık olarak bakmamış ve 1600’lü yıllara gelindiğinde çocukluğu yetişkinlikten farklı olarak görmeye başlamışlardır. 1600 ile 1800 yılları arasında çocukların eğitimine ilişkin tutumlarda bir devrim ortaya çıkmıştır. Üniversiteler kurulmuş ve eğitimciler ile ahlakçılar; insanların masum doğduğu ve yaşlı kişilerin gençlerin masumluğunu koruma görevini üstlenmeleri, uygun yollar göstererek onlara rehberlik etmeleri gerektiği konusunda vaazlar vermişlerdir.
Bugün çocukların ve ergenlerin dünyası yetişkinlerin dünyasıyla çok az çatışmaktadır. Çocukların ahlak eğitiminde anne babaların eğer gerekirse ‘’çocuğun isteğini kırması’’ anlayışını vurgulayan Victoria çağındaki anlayışın çöküşünden bu yana veliler çocuklar karşısında daha empatik olmuşlardır. Çocukların ‘’duygusallaştırılması’’ olarak damgalanan bu eğilim 20. ve 21. yüzyılı bir ‘’Çocuk Yüzyılı’’ yapmıştır.
Çocuk gelişiminde ebeveynlerin rolü oldukça büyüktür. Çocuk gelişimi kitapları ile aileler kendilerini yetiştirebilmektedirler. Bazı anne babaların yanlış yaklaşımları (aşırı koruyuculuk, mükemmeliyetçilik, otoriterlik ve reddedicilik, ilgisiz ve kayıtsızlık, tutarsızlık) çocukların ileriki hayatlarında sıkıntı çekmelerine sebep olabilmektedir. Çocuk gelişiminde olumlu ve sağlıklı bir anne babanın yapması gerekenler aşağıda listelenmiştir.
- Sevgi, saygı, huzur, güven ve şeffaflık,
- Problemlere anne baba ile birlikte çözüm aramak,
- Aile içinde kuralların ve sınırların herkes için ve hep birlikte belirlenmesi,
- Her konuda çocuğun düşünce ve fikirlerinin dinlenmesidir.
Okul Öncesi Eğitim Nedir?
Okul öncesi eğitim çocukların doğumlarından itibaren başlayarak okul dönemlerine kadar devam eden bir eğitim sürecidir. Çocukların sağlıklı bir biçimde büyüyebilmeleri, gelişebilmeleri ve öğrenmeye karşı doğru tutumlar geliştirebilmeleri için nitelikli bilişsel uyaranların, zengin dil etkileşimlerinin, olumlu sosyal ve duygusal tecrübelerin çocuklara aktarıldığı ve çocukların bağımsızlıklarının desteklendiği bir çevrenin oluşturulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ise yalnız sağlıklı bir aile ortamı ve kaliteli bir okul öncesi eğitim ile mümkün olmaktadır.
Okul öncesi eğitiminde farklı kuramcılar tarafından farklı yaklaşımlar öne sürülmüştür. Bu yaklaşımlar: Montessori, Waldorf, Reggio Emilia, PYP (Primary Years Program), High Scope, Bank Street, Creative Curriculum, Cooperative gibi yaklaşımlardır.
Okul öncesi eğitiminin çocuklara kattığı yararları aşağıda listelenmiştir.
- Sosyalleşirler,
- Yardımlaşma ve paylaşmayı öğrenirler,
- Sorumluluk almayı öğrenirler,
- İnce ve kaba motor becerileri gelişir,
- Dil becerileri gelişir,
- Yaratıcılıkları gelişir,
- Herkesin farklı görüşlere sahip olabileceğini öğrenirler,
- Özgüvenleri artar,
- İlkokula daha kolay geçiş yapmaktadırlar.
Çocuğumuzun okul öncesi eğitimi için evde neler yapabiliriz sorusuna verilecek cevaplar aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Sorumluluk duygusunun gelişmesi için seçim yapma fırsatı verilmelidir.
- Özgürce hareket edebilecekleri ortamlar oluşturularak kaba motor gelişimleri desteklenmelidir.
- Dil gelişimleri için öyküler anlatılmalı, şarkılar söylenmeli ve konuşarak desteklenmelidir.
- Çevreyle uyumlarının gelişmesi için paylaşma ve iş birliği öğretilmelidir.
- Keşfetmesine ve yaşayarak öğrenmesine imkân verilmelidir.
- Çocuklar için tuvalet eğitimi, el yıkama, tek başına yemek yeme gibi alışkanlıklar kazanması sağlanmalıdır.
- Kıyafetlerini giyebilme ve çıkarabilme becerileri öğretilerek ileriki okul hayatına hazırlık yapılmalıdır.
- Akranlarıyla ile bir araya gelmesi sağlanarak çeşitli tecrübeler elde etmesi sağlanmalıdır.
Çocuk Gelişim Evreleri Nelerdir?
Çocuk gelişim evreleri ve bu dönemlere ait bazı bilgiler aşağıda listelenmiştir.
- Doğum Öncesi Gelişim: Doğum öncesi dönem üç tane üç aylık döneme ya da zaman parçasına bölünmektedir. İlk üç ay sırasındaki organların ve beden bölümlerinin temel yapısının oluşumunu bir sabit silsile izlemektedir. İkinci üç ay sırasında fetüsün kalp atışı fark edilebilir ve büyümeyle olgunlaşma hızı başlar. Hamilelik süresi yaklaşık 38 haftadır ve yeni doğan bebekler ortalama 3400 kg ağırlığında olmaktadır.
- Yeni Doğan Gelişimi: Yeni doğanlar yaşamlarını sürdürmek, çevreleriyle iletişime girmek ve dolayısıyla kendi gelişimlerini sağlamak için çok iyi donatılmışlardır. Çeşitli reflekslerle doğmaktadırlar. Hareket becerileri sıra ile gelişmektedir.
- İlk Çocukluk (Okul Öncesi) Gelişimi: Piaget çocukların dört dönem boyunca ilerlediklerini varsayar; duyu- hareket, işlem öncesi, somut işlem ve soyut işlem dönemleri, bunların her biri gitgide artan bir incelme gösterir. Sıra hiçbir zaman değişmez ve aralarındaki geçişler derece derecedir. Çocuk oyunlarının çeşit ve niteliği çocukların gelişim düzeyini yansıtmaktadır. Çocuklar oyun sırasında, toplumsal farkındalık ve toplumsal becerileri ile birlikte duyu- hareket ve bilişsel becerilerinin ve kavramlarının çoğunu deneyip kavramakta ve genişletmektedirler.
- Orta Çocukluk (Okul Çocuğu) Gelişimi: Orta çocukluktaki çocuklar genellikle Piaget’nin somut işlemler dönemindedirler. Bu dönemde bilgiyi işlemede zihinsel işlemleri kullanmaya yeteneklidirler. Bu onların düşüncesine odaktan uzaklaşma, tersine çevrilebilirlik, dönüşümsel düşünme özelliklerini ve gerçeği çıkarsama yeteneğini kazandırmaktadır. Orta çocuklukta bilişsel yeteneklerdeki birçok bireysel farklılık okulda dikkat çeker hale gelmektedir.
- Ergenlik Gelişimi: Ergenlik, çocuklukla yetişkinlik arasında kabaca on iki ile yirmi iki yaşlar arasındaki yıllara denk düşen ve oldukça modern ve öncelikle batıya özgü bir olgu olarak ortaya çıkan bir dönemdir. Bir ergen bedenini kabul etmeyi, uygun bir toplumsal role ulaşmayı, yaşıtlarıyla olgun ilişkiler kurmayı, duygusal ve ekonomik bağımsızlığı gerçekleştirmeyi, evliliğe ve aile yaşamına hazırlanmayı içeren birtakım gelişim görevleriyle karşı karşıya gelir. Bu görevlerdeki başarı ya da başarısızlık geniş ölçüde yetişkinlikteki uyumu ve başarıyı belirlemektedir.
Çocuk Gelişimine Faydalı Besinler Nelerdir?
Çocuk gelişimini ve büyümeyi etkileyen en önemli faktörün genetik olmasının yanı sıra beslenmenin de oldukça önemli bir faktör olduğunu söyleyen Uzm. Dr. Aslı Derya Kardelen ve Uzm. Dr. Diyetisyen Beyza Eliuz, faydalı bazı besin grupları ve besinler önermişlerdir. Çocuk gelişimine faydalı besin grupları ve besinler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Süt ürünleri grubu: Süt, yoğurt, ayran, kefir, peynir, çökelek vb. besinlerden oluşur.
- Yumurta, et, yağlı tohumlar ve kuru baklagiller grubu: Et, tavuk, balık, hindi, yumurta, kuru baklagiller ve yağlı tohumlardan (fındık, ceviz, badem vb.) oluşur.
- Ekmek ve tahıllar grubu: Buğday, çavdar, yulaf, pirinç, mısır ve bunlardan yapılan un, ekmek, makarna, erişte, bulgur vb. besinlerden oluşur.
- Meyve ve sebze grubu: Koyu sarı renkli (havuç, patates), koyu yeşil yapraklı (ıspanak, marul, kıvırcık, pazı, semizotu, brokoli vb.), nişastalı (patates, bezelye, kereviz) ve diğer sebzeler (domates, soğan, taze fasulye) olarak sebzeler gruplandırılabilir. Meyveler arasında turunçgiller (portakal, mandalina vb.), üzümsü meyveler (çilek, ahududu, böğürtlen, yaban mersini, karadut), üzümler, elma, armut, kayısı, erik, karpuz ve kavun vb. besinlerden oluşur.
Çocuğun Zeka Gelişimine Faydalı Etkinlikler Nelerdir?
Çocukların zeka gelişimine yönelik etkinlikler yaş gruplarına göre maddeler halinde listelenmiştir.
- 2 yaş: Bul- Tak, Set Oyuncaklar, Resim Kırpma- Seslendirme
- 3 yaş: Eşleştirme Kartları, Denge Oyuncakları, Geçmeli Bloklar
- 4 yaş: Farkı Bul, Sayı Blokları
- 5 yaş: Rubik Zeka Küpü, Tangram, Katamino
- 6 yaş: Sihirli Piramit, Soma Küp Oyunu
- 7- 8 yaş: Abalone, Mangala, Halka Çıkarma
Çocuğun Gelişimine Ne İyi Gelmektedir?
Çocuğun gelişimine iyi gelen durumlar aşağıda listelenmiştir.
- Doğumdan önce önlem alınmalıdır.
- Hamilelik süreci sağlıklı geçirilmelidir.
- Doğal beslenilmelidir.
- Oyuncak seçimi çocuğa bırakılmalıdır.
- Çocukların zekasını köreltebilecek objelerden uzak tutulmalıdır.
- Sevgi gösterilmelidir.
Çocuğun Gelişiminde Ailenin Önemi Nedir?
Anne babanın birey olarak kişilik özellikleriyle karışmış biçimde aile biriminin yapısı, bir ailenin çocuk yetiştirme yaklaşımını kısmen belirlemektedir. Son on yılda yapılan a araştırmalar anne babanın davranışının iki temel boyutunun süregiden varlığını desteklemektedir. Bunlardan birincisi olan kabul- ret boyutu sıcak ya da düşmanca olabilen anne baba davranışları üzerine odaklanmaktadır. Sıcak bir ilişki çocukların sorumlu ve kendi kendini denetleyebilir bir kişilik geliştirmelerine yardım etmektedir; düşmanca ilişki ise saldırganlığı destekleme eğilimindedir. ( Gander ve Gardiner, 2004 )
İkinci boyut olan denetim- özerklik boyutu anne babaların davranış kurallarını yürütmede ne kadar kısıtlayıcı ya da izin verici oldukları üzerine odaklanmaktadır. Sıkı denetim kullanan anne babalar genellikle iyi davranışlı fakat oldukça bağımlı çocuklar yetiştirmektedirler. İzin verici anne babalar sokulgan ve atılgan fakat oldukça saldırgan çocuklar yetiştirme eğiliminde olmaktadırlar.
Çocuklar başkalarını gözlemleyerek ve onların yaptıklarını yaparak davranış biçimleri kazanmaktadırlar. Herkes gizil bir modeldir ama çocuklar en fazla sahip olmak istedikleri bir şeyi elde eden modeli gözlemledikleri zaman taklit etmeye eğilimlidirler.
Çocuğun Gelişiminde Çevrenin Önemi Nedir?
Çocuğun gelişiminde çevre, kalıtımdan sonra gelişimi etkileyen en önemli faktördür. Çocuklar çevreden etkilenmeye daha annelerinin karınlarındayken başlamaktadırlar. Annenin geçirdiği travmalar, beslenmesi, dinlenememesi ve kendini aşırı yorması gibi nedenlerle çocuklar olumlu veya olumsuz olarak etkilenmektedirler.
Doğum sonrasında çevrenin gelişim üzerine etkisi daha da artmaktadır. Çocukların doğuştan getirdikleri kapasiteleri çevrenin etkisi ile artıp azalabilmektedir. Aşağıda çocuğun gelişiminde çevre etkisinden bazıları listelenmiştir.
- Çocuklar çok sağlıklı bireyler olarak dünyaya gelseler de anne ve babaların ona yaklaşımları,
- Çevresindeki kişilerin tutumları,
- Gelenek ve görenekler,
- Çevre kirliliği,
- Dengesiz beslenme,
- Yoksulluk ve bulaşıcı hastalıklar gibi durumlar çocukların sağlıklarını kaybetmelerine neden olmaktadır.
Çocukları etkileyen en önemli çevre faktörü ise anne ve babaları olmaktadır. Bundan dolayı anne ve babaların bu durumun farkında olarak davranışlarını düzenlemeleri gerekmektedir. Ailelerin çocuklarının temel ihtiyaçlarının karşılanması, öz bakım çalışmalarının yapılması, güven ve huzur ortamının sağlanması, sorumluluk ve özgüven duygularının öğretilmesi ve daha da önemlisi onların mutlu edilmesi gibi görevleri bulunmaktadır. Aileler çocuklarına karşı olan görev ve sorumluluklarını doğru bir şekilde yerine getirdiğinde sağlıklı çocuklar yetişecek ve topluma kazandırılabilecektir.
Ayrıca büyük İslam Alimi İmam Gazali "İnsan bulunduğu kabın şeklini alan sıvı gibidir." benzetmesiyle kişiliğin oluşmasında çevrenin önemine dikkat çekmektedir.
Çocuklarda Yabancı Dil Öğretimi Nasıl Başlamalıdır?
Çocuklarda yabancı dil öğretimi konusunda bilinmesi gereken en önemli noktalardan biri yabancı dil öğrenimi sürecinin ana dili öğrenme sürecinden çok farklı olduğudur. Çocuklar dili dinleyerek, taklit ederek, algılayarak ve deneyimleri ile düşüncelerini paylaşarak edinmektedirler. Yabancı bir dil öğrenme süreci doğal bir süreç değildir ve bir öğreticinin yönlendirmesi ve gözetimi altında belli bir program çerçevesinde belirli yöntem, teknik ve materyallerin kullanımıyla gerçekleştirilmelidir. Bu öğrenme süreci bir öğrenme ortamı içinde, öğretmen ve öğrencilerin iş birliğiyle gelişmekte ve bununla birlikte bireyin kendi öğrenme sürecine bilinçli ve etkin katılımı ile gerçekleşmektedir. Bu bireysel etkin katılımın başarıya ulaşmasında yabancı dil öğrenme stratejilerinin kullanımının katkısı oldukça büyüktür.
Yabancı dil öğrenme stratejileri birçok araştırmacı tarafından ele alınmış ve tanımlanmıştır. Bu stratejiler bireysel çalışma ve öğrenme sürecindeki dil öğrenen bireylerin işini kolaylaştırmaktadır. Fakat bunun için de öğrenen bireyin bilişsel altyapısının elverişli olması gerekmektedir.
Yabancı dil öğretim materyalleri aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Çocuklar için İngilizce eğitim videoları,
- Şarkılar,
- Çizgi resimler,
- Bulmacalar, bilmeceler,
- Puzzlelar,
- Resim gösterilip boşluk doldurma,
- Boşlukları tamamlama,
- Konuşma balonları,
- Konuşma kartları,
- Benzetmeler,
- Çocuk şiirleri,
- Tekerlemeler vs.
Çocukların Ana Dili Nasıl Geliştirilmelidir?
Çocukların ana dili öğrenme süreci öncelikle bebeğin doğumundan itibaren çevresinde duyduğu dile bağlı olarak doğal, bilinçsiz ve istemsiz bir şekilde gelişen ve bunun dışında özel bir çaba, yöntem, teknik, materyal kullanımı gerektirmeyen bir süreçtir.
Ana dil öğrenimi ve çocuklarda dil gelişiminin en önemli gerekliliği dili sevmektir. Ana dili sevme bilincinin ve böylelikle ana dilin geliştirilmesi için önerilen tavsiyeler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Çocuklara çok küçük yaşlardan itibaren masallar vb. kitaplar okumak,
- Evde çok çeşitli okuma faaliyetleri düzenlemek,
- Farklı yaşlara uygun dergi ve kitap almak,
- Çocuklara yüksek sesle metinler okutmak ve okuma sonunda ödüllendirmek,
- Okuduklarını anlatma fırsatı vermek ve dikkatli bir şekilde dinlemek,
- Mümkünse evin her odasına bir kitaplık yerleştirmek,
- Kitapları çocuklardan saklamamak ve karıştırmalarına müdahale etmemektir.
Çocuklar Yabancı Dil Öğrenmeye Ne Zaman Başlamalıdır?
Uzmanlara göre yabancı dil eğitiminin küçük yaşlardan itibaren başlatılması öğrenmenin daha kalıcı olmasını sağlamaktadır. Boğaziçi Üniversitesi Yabancı Diller Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yasemin Bayyurt’a göre yabancı dil öğreniminin en verimli olduğu yaş aralığı 2 ila 7 yaş arasıdır. Bayyurt hatta 3- 5 yaş aralığındaki yabancı dil eğitimi ile 7- 9 yaş aralığındaki yabancı dil eğitiminin öğrenme ve kalıcılık açısından farklılıklar gösterebileceğini söylemektedir.
Çocukların Motor Gelişimi Nasıl Desteklenir?
Bebeklik döneminde motor gelişimi: Bebeklik döneminde motor becerilerin sürekli tekrarı gözlenmektedir. Bebekler, ritmik bir şekilde tekmeleme, el sallama, zıplama, vurma, sürtünme, tırmanma ve sallanma hareketlerini yinelemektedirler. Bu hareketler tamamıyla istemli hareketler olmamakla beraber tamamen rastgele oldukları da söylenememektedir. Bebeklerin motor gelişimini desteklemek için yapılabilecekler; pedal çevirme, esneme egzersizleri ve engeller oluşturmaktır.
Çocukluk döneminde motor gelişimi: Çocukların fiziksel gelişimlerinin hızı veya büyüme değeri, bebeklik dönemine oranla yavaş ilerlemektedir. Bununla birlikte motor gelişim açısından, okul öncesi yıllarda motor becerilerin gelişimi hızlı bir şekilde gerçekleşmektedir. Bedensel büyümedeki artışla kasların gelişimi, çocukların motor becerilerinde de ilerlemesine katkıda bulunmaktadır. Çocukların motor gelişimini desteklemek için yapılabilecekler; vurmalı bir müzik aleti, fiziksel egzersiz, ağaca tırmanma, oyun hamuruyla oynama, çamaşır katlama gibi etkinliklerdir.
Çocukların Cinsel Gelişimi ve Eğitimi Nedir?
Ergenlikte ortaya çıkan bütün biyokimyasal değişimlerin en önemli etkilerinden biri cinsel dürtülerdeki ve duygulardaki artıştır. Birçok ergen için bu yeni keşfedilen duygular şaşkınlık ve kaygı kaynağı olabilmektedir.
Çocuklara cinsel eğitim verme yaşı ne çok erken ne çok geç olmalıdır. Doğru zaman çocukların bu konularda sorular sormaya başladıkları zamandır. Çocukların cinsel eğitiminde, merak ettikleri ve sordukları sorulara tatmin edici ve yaşına uygun cevaplar vermek önemlidir. Bu eğitimi verirken çocuklar için cinsel eğitim öykülerigibi kaynak kitaplardan yararlanılabilmektedir.
Spor Yapmanın Çocuklara Faydaları Nelerdir?
Çocuklar için yüzme eğitimi gibi sporlar yapmalarının faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Obezite riskini düşürür.
- Kalp ve damar hastalıkları riskini düşürür.
- Kemik, kas, bağ ve tendonların sağlıklı şekilde gelişmesini ve güçlenmesini destekler.
- Koordinasyon ve dengeyi kuvvetlendirir.
- Mutluluk hormonu salgılayarak huzurlu olmalarını sağlar.
- Fiziksel olarak rahatlatarak kronik kas gerginliği şikayetlerini azaltır.
- Düzenli uykuya yardımcı olur.
- Özgüveni artırır.
- Sosyal becerileri artırır.
- Kişisel becerilerin gelişmesine yardım eder.
Hamilelikte Bebeğin Gelişimi İçin Neler Yapılmalıdır?
Hamilelikte bebeğin gelişimi için neler yapılması gerektiğini Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı aşağıdaki şekilde sıralamaktadır.
- Beslenme ve solunum bebeğin sinir sistemini etkilediğinden; alkol ve sigara içilmemeli, madde kullanmamalı ve beyin gelişimi için önem arz eden beslenme şekli tercih edilmelidir.
- Yeşil sebzeler ile birlikte omega ve DHA içeren balıklara beslenmede ağırlık verilmelidir.
- Esansiyel yağlar beyin için çok önemlidir.
Çocukların Sorgulama Yetenekleri Nasıl Geliştirilir?
Bireylerin soru sorması ve sorgulamasının temeli, merak ve şüpheden gelmektedir. Çocuklar da bazı kavramları anlamlandıramadıkları ve merak ettikleri için sorgulamaktadırlar. Albert Einstein da sorgulamanın önemini belirtmek için "Bir insanın zekası verdiği cevaplardan değil, sorduğu sorulardan anlaşılır” demiştir.
Çocukların soru sorabilmeleri için öncelikle kendilerini ifade edebilmeleri ve rahatça konuşabilmeleri önemli olmaktadır. Ebeveynlerin çocukları merak duygusunu geliştirmeye, sorgulatmaya yönlendirmesi gerekmektedir. Çocukların soracakları sorulara olumsuz cevaplar ve yorumlar verilerek çocuğun soru sorması ve cevap vermesi kısıtlanmamalı ve daha sonraki soru sorma süreçleri engellenmemelidir. Çocuklara sorulan soruların ve verilen cevapların düşündürücü olmasıyla yeni sorulara ve yeni cevaplara kapı açılması gerekmektedir.
Çocukların Yetenekleri Nasıl Keşfedilir?
Hiçbir şeye ilgisi veya becerisi olmayan değil ilgi ve beceri alanları desteklenmeyen çocuk vardır. Çoklu Zeka kuramına göre çocukların ilgi ve becerileri de baskın zeka alanlarına göre farklılaşmaktadır. Aileler çocuklarının baskın zeka alanlarını tespit ederek yeteneklerini destekleyebilmektedirler.
Çocukları oyun oynarken gözlemlemek baskın zeka alanını keşfetmeyi kolaylaştırmaktadır. Çocukların hangi oyuncakları seçtikleri ve oyuncakları oyun içerisinde nasıl kullandıkları zeka alanı açısından belirleyici olmaktadır. Oyunlar çocukların duygu ve düşüncelerinin ifadesidir. Bundan dolayı oyuncakları kullanış şekilleri çocukların zekalarının yansıması olmaktadır.
Gardner’ın Çoklu Zeka kuramı baz alınarak çocukların baskın olan zeka bölümlerine göre farklı ilgi ve beceri alanları aşağıda listelenmiştir.
- Mantıksal – Matematiksel
- Sözel – Dilsel
- Görsel – Mekansal
- İçsel – Kişiye Dönük
- Sosyal – Kişilerarası
- Müziksel – Ritmik
- Bedensel – Kinestetik
- Doğa
Çocukların El Becerileri Nasıl Geliştirilir?
Çocukların el becerilerini geliştirmek için yapılabilecek etkinlikler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Günlük rutine küçük hareketler katmak,
- İçinde ilgi çekici nesneler olan kutular hazırlamak,
- Makasla kağıtları biçimlendirmek ve katlamak,
- Şekilli cetvellerle çizip, kesmeyi öğretmek,
- Boncukları ipe dizme yarışı yapmak,
- Oyun hamuruyla eğlenceli saatler geçirilmesini sağlamak,
- Yapboz oyunları oynatmak,
- Çeşitli boya türleri ve kalemleriyle resimler yaptırmaktır.
Özgüveni Yüksek Çocuk Yetiştirmek için Ne Yapılmalıdır?
Özgüveni yüksek çocuk yetiştirmek için neler yapılması gerektiği aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Çocuğa koşulsuz sevgi vermek,
- Her zaman güvenmek ve bunu göstermek,
- Çok fazla sınır koymamak,
- Çok dinlemek ve bol bol konuşmak,
- Kıyaslamaktan kaçınmak,
- Cesaretlendirmektir.
1 Yaşındaki Bebeğin Gelişimi Nasıl Desteklenir?
1 yaşındaki bebeklerin çoğu yürümeyi öğrenmektedirler. Bebekler yürümeye başladıklarında yapabildiklerinin arttığını da görmektedirler. Keşfetmeye daha meraklı hale gelmekte ve öğrenmeye istekli olmaktadırlar. Yapmaması gereken şeyler olduğunda olumsuz emir kipleriyle bebeği yönlendirmek yerine bebeğin anlaşıldığını ve yapmayı istediği şeylerin görüldüğünü empatik bir şekilde söylemek gerekmektedir. Ayrıca belirlenen alternatif iki farklı seçenek sunularak keşfetme ve öğrenme isteğine ket vurulmadan ve güvenli bir şekilde bu ihtiyaçlarını gerçekleştirmesine olanak sağlanabilmektedir.
Bebeklere ve çocuklara oyun aracılığıyla birçok şey öğretilebilmektedir. Resimli kitaplar ile birçok nesne öğretebilmekte ve nesnelerin ne olduğuna dair kısa sorular sorularak öğrenme pekiştirilebilmektedir. Büyük ve az parçalı puzzlelar motor becerilerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır.
2 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
Ebeveynler 2 yaşındaki çocuklarının zeka gelişimine katkı sağlamak için çeşitli aktiviteler yapabilmektedirler. Çocukların farklı dokulara temas etmesi sağlanarak birçok dokunun var olduğunu öğrenmesi sağlanabilmektedir. Renklerin öğretimi ise bir torbanın içerisine farklı renklere sahip kartonlar atılıp kime hangi rengin geleceğine dair oyunlar oynayarak sağlanabilmektedir. Çeşitli sesler çıkaran küçük müzik aletleriyle seslerle ilgili öğretim yapılabilmektedir. Birkaç parçalı puzzlelar ile ince motor becerileri, dikkat becerileri ve bilişsel becerilerinin gelişimin desteklenebilmektedir. Bunun yanında ses çıkaran puzzlelar ile nesneler ve sesler arasındaki ilişki kurulmasına yardımcı olunabilmektedir. Günlük hayatın taklidi niteliğinde olan evcilik oyunları da kendilerinin yönetiminde oynatılabilmektedir.
3 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
3 yaşındaki çocukların dil yetisi artık daha gelişmiş olduğu için bu dönemde birçok soru sormaya başlamaktadırlar. Hayal güçleri gelişimleri arttığı için artık taklit oyunlarını daha yaratıcı şekilde oynayabilmektedirler. Zaman kavramını daha iyi kavramaya başlamaktadırlar. Saymayı yavaş yavaş öğrenmeye başlayabilmektedirler. Yaşlarına uygun olan puzzleları yapabilmektedirler. Çocukların kabiliyetlerinden üstünde şeylere sürekli maruz kalması psikolojilerini olumsuz olarak etkileyeceğinden yaşlarına uygun olan oyuncakların tercih edilmesi gerekmektedir.
4 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
4 yaşındaki çocukları dil açısından geliştirmek için günlük hayatla ilgili konuşmalar gerçekleştirmek yararlı olmaktadır. Dil gelişimi için ayrıca çocuklara kitap okumak da önerilmektedir. Çocukların da kendi hikayelerini uydurup anlatmaları istenebilmektedir. Böylece duygu ve düşüncelerini ifade edebilmeleri sağlanmaktadır.
Sayısal gelişimleri için de dışarıdaki araçlar, ağaçlar vs. beraber sayabilmektedir. Aynı zamanda, 4 yaşındaki çocuklar genellikle 0’dan 20’ye kadar da sayabilmektedirler. Renk ve şekil farkındalıkları için ise bir renk belirlenip evin içinde o renkten 3- 5 tane şeyi bulup getirmesi istenebilmektedir.
Bu dönemde sosyal ilişkiler konusundaki becerilerini geliştirmek için, çocukların ilgilerinin olduğu kurslara götürülebilmektedir. Böylece sosyal becerilerini geliştirebilmektedirler.
Çocukların daha bağımsız hareket etmeyi öğrenmeleri ve özgüvenlerini geliştirebilmeleri için ev içinde yaşlarına uygun olarak; oyuncaklarıyla oynadıktan sonra onları yerine koyması, evcil hayvan beslemesi gibi görevler verilebilmektedir.
5 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
5 yaşındaki çocuklara anaokulunda ve ilerleyen zamanlarda iyi arkadaş ilişkileri kurabilmeleri adına bazı sosyal beceriler öğretilmelidir. Örneğin; sıra ve beklemek kavramlarını öğretmek adına kutu oyunları oynatılabilmektedir. Ayrıca çocukların yaşlarına uygun görevler verilmesi sorumluluk bilinçlerini geliştirmektedir.
Okul öncesi eğitimlerinde ve ileriki akademik hayatlarında işlerine yarayacak olan; dikkat etme, komutları anlama ve uygulama gibi becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak gerekmektedir. Dikkat becerileri çocuklara bazı görevleri yerine getirmesi ve takip edilmesi ile desteklenebilmektedir.
Çocuklarla yapılan duygu aktiviteleri sayesinde çocukların duygusal farkındalıkları artacak ve empati becerileri gelişecektir. Bunlarla birlikte çocukların problem çözme becerilerini geliştirmek için çözüm üretme fırsatı verilmelidir.
6 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
6 yaşındaki çocuklar genellikle 1. sınıfa başlamışlardır ve okuma- yazma eğitimleri de başlamıştır. Ailelerin okuma- yazma sürecine destek olmaları açısından çocuklara kitap okumaları, çocukların da ailelere kitap okumaları oldukça önemlidir.
Bu dönemlerde okulun çocuğun hayatına girmesiyle okul ile ilgili; akran baskısı, zorbalığı gibi durumlarla karşılaşılabilmektedir. Bundan dolayı bu tarz konularla ilgili çocuklarla önceden konuşulmalı ve böyle durumlarla karşılaşıldığında nasıl davranmaları gerektiği konularında bilgilendirilmelidirler.
6 yaşındaki çocuklar zaman kavramını oldukça benimsediklerinden, onlara saate bakmak öğretilebilmektedir. Sayıları daha iyi kavramaları için de sayı sayma içerikli oyunlar oynamak faydalı olmaktadır.
7 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
Bu yaşta çocuk aile dışında da bir sosyal topluluğun içinde olduğunun ve kabul edilmesi için belli kurallara uyması gerektiğinin farkına varmaktadır. 7 yaşındaki çocuk aileden ziyade öğretmenleri ve arkadaş çevresi tarafından onaylanmak istemektedir. Bundan dolayı okulda bulunan öğretmenlerin çocuk psikolojisi ile ilgili bilgili olmaları ve doğru tutum sergilemeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin bu yaş çocuklarıyla ilişkileri eleştirel değil destekleyici olmalıdır. Bu destekleyici tavrın çocuğun benlik algısını zedelemeyecek bir şekilde sergilenmesi gerekmektedir.
8 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
8 Yaşındaki çocukların bilişsel becerilerine yararlı olabilecek kitap okuma gibi faaliyetler yapması adına destek verilmelidir. Birlikte kitap okuma zamanları düzenlenmelidir. Bununla birlikte bilişsel becerilerine zarar verebilecek (örneğin kontrolsüz bir şekilde telefonla oynama gibi) faaliyetlerden uzak durması sağlanmalıdır. Ailelerin çocuklarıyla ilişkilerinin doğru bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini kontrol etmesi ve aile bağlarını güçlendirmek adına birlikte faaliyetlerde bulunulması gerekmektedir. Bu faaliyetler kutu oyunları gibi aile ile birlikte yapılabilen aktiviteler aracılığıyla gerçekleştirilebilmektedir.
Çocukların kendi sorumluluklarını üstlenmesi adına destek verilmelidir. Artık bir birey olduğu bilinci çocuğa karşı yapılan davranışlarla belli edilmelidir. Çocukların birey olurken sormak ve öğrenmek istediği konular açık bir şekilde ifade edilmelidir. Cevapları bilinmeyen sorular geçiştirilmemeli öğrenilip aktarılmalıdır. İlgi alanlarına ve hobilerine karşı saygı gösterilmeli ve desteklenmelidir. Ayrıca isteklerine ulaşmak için gösterdikleri çaba övülmeli ve teşvik edilmelidir.
9 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
9 yaş civarındaki çocuklara ergenlikle ilgili bilgilerin verilmesi gerekmektedir. Bu bilgilerin de yaş düzeyine uygun olarak verilmesine dikkat edilmelidir. Cinselliğin gelişimin bir parçası olduğu aktarılabilir. Bunlarla birlikte çocukların kendilerini korumaları için de bazı bilgilerin verilmesi gerekmektedir. Bedenlerinin kendilerine özel olduğu ve kendi izinleri olmadan başkalarının onlara dokunma hakkının olmadığı anlatılması gerekmektedir. Topluluk içerisinde riskli olayların neler olabileceği ve nasıl korunabilecekleri öğretilmelidir. Ayrıca sanal dünyada da güvenliklerini sağlama konusunda bilgilendirilmeleri gerekmektedir.
Bu yaştaki çocukların bağımsızlık ve bireysel olma ihtiyaçlarına saygı gösterilmelidir. Çocukların ailelerine ihtiyaç duydukları anlarda gerekli destek ve koşulsuz sevgi esirgenmemelidir. Güvenli koşullar içerisinde yaşıtlarıyla birlikte olmasına ve vakit geçirmesine izin verilmelidir. İlgi alanlarına uygun kurslara gitmeleri desteklenmelidir.
10 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi Nasıl Desteklenir?
10 yaşındaki çocukların psikolojisi ele alınırken duygusal gelişimlerinin yanı sıra bilişsel gelişimlerinin de değerlendirilmesi gerekmektedir. Bilişsel gelişimleri de değerlendirilirken eğitim hayatlarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu yaştaki çocuklar okul öncesi eğitimden oldukça farklı akademik bir hayata sahip olmaktadırlar. Daha yoğun bir akademik hayatları olduğundan kaygı ve stres altında olabilmektedirler.
10 yaşındaki çocukların okul hayatıyla paralel olarak bilişsel becerileri de geliştiğinden tartışmaları daha akılcı bir hal almaktadır. Düşünceleri daha organize bir şekilde olmaktadır ve aile içerisinde konuşulan konularda hak sahibi olmak ve tartışmalar içerisinde bulunmak istemektedirler.
Çocuk Gelişimi Bölümü Nedir?
Çocuk Gelişimi Bölümü, 0 ila 18 yaşlar arasında olan ve normal gelişim gösteren, zihinsel veya fiziksel engeli bulunan, korunmaya muhtaç olan, çalışan, mülteci, suça bulaşmış çocukların zihinsel, fiziksel, motor, dilsel, sosyal, duygusal gelişimlerini ve öz bakım becerilerini değerlendiren ve bütün bu gelişim ve beceri alanlarını destekleme konusunda çocuğa, aileye, eğitimciye ve topluma hizmet etmek için çocuk gelişimcisi yetiştiren, üniversitelerin Çocuk Gelişimi Fakültesinde eğitim alınabilen bir bölümdür. Bu programdan mezun olan öğrencilere Çocuk Gelişimci unvanı verilmektedir. Aşağıda çocuk gelişimi ile ilgili bazı bilgiler maddeler halinde listelenmiştir.
- Çocuk gelişimi programı ile amaçlanan tüm çocukların gelişim çağında doğru kişiler tarafından yönlendirilerek nesillerin topluma kazandırılmasını sağlamaktır.
- Çocuk gelişimcilerin ortalama aylık maaşları 10439 TL’dir. Çocuk gelişimcilerin atama puanları ise 78 ile 92 KPSS puanı arasında değişmektedir.
- Çocuk gelişimi açıköğretimfakültelerinde de okunabilmektedir. AUZEF Çocuk Gelişimi, ATA AÖF Çocuk Gelişimi, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Çocuk Gelişimi gibi açıköğretim fakülteleri tercih edilebilmektedir.
- Çocuk gelişimi dersleri; İletişim Bilgisi, Hasta Çocukların Gelişimi ve Eğitimi, Çocuk Normal ve Atipik Gelişim, Çocuk, Bilim ve Teknoloji, Çocuk Gelişiminde Alan Çalışmaları, Çocukları Tanıma ve Değerlendirme, Çocuklar ve Oyun, İlkyardım Bilgisi, Çocuk Eğitimi Felsefesi,
- Çocuk Ruh Sağlığı gibi derslerdir.
Çocuk gelişimi ne iş yapar sorusunun cevabı ise; Kreş, Özel Yuva, Hastane, Bakım Evi, Anaokulu, Gündüz Bakım Evleri gibi yerlerde istihdam edilebilmeleridir.
Çocukların Zekasını Geliştiren Oyunlar Nelerdir?
Kutu oyunlarının çocuklar üzerindeki faydaları; dikkat toplama, planlama, organizasyon, odaklanma, mantıksal düşünme becerisi sağlama, konsantrasyon ve içsel motivasyonu artırma, hafıza ile hayal gücünü güçlendirme, inovatif düşünme ve öngörü vb. gibi zihinsel becerileri geliştirmektir.
Çocukların zekasını geliştiren oyunlar aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.